Licht in het donker

Marc Fraser, voorzitter van de Stichting Viering Nationale Feestdagen Holten, vertelt over het ontstaan van deze traditie en geeft er zijn eigen blik op: “Voor mij is het een moment van bezinning, ik vind het prachtig.”

Marc vertelt: “Vele jaren geleden kwam hier een vrouw op de Canadese Begraafplaats. Haar naam was Lena van Dam, een Finse van geboorte, die met haar man in Holten woonde. Zij ontdekte dat hier ook een Finse soldaat begraven lag: Armas Poik Kimaki.” In Finland is het de gewoonte dat er op kerstavond kaarsen worden geplaatst op de graven. “Lena wilde dit graag voor Armas doen. Hierbij dacht ze ook aan alle andere soldaten die hier begraven liggen, die dan eigenlijk allemaal een kaars op hun graf moesten krijgen. Met dit idee ging Lena naar de Commonwealth War Grave Commission (CWGC) om toestemming te krijgen voor het plaatsen van 1394 kaarsen op kerstavond.”

“Na een tijdje gaf de CWGC Lena toestemming voor het plaatsen van de kaarsen, onder één voorwaarde: ze moest het langer dan één jaar doen. Lena stemde hiermee in, en in 1991 werden er voor het eerst op kerstavond brandende kaarsen geplaatst door de kinderen van de Holtense basisscholen. Tot 1996 zorgde Lena voor de financiering van deze kaarsen, die speciaal voor de gelegenheid uit Finland werden gehaald.” Van 1997 tot 2010 zorgde de Stichting Welcome Again Veterans voor de sponsoring van deze indrukwekkende plechtigheid. “Sinds 2011 organiseren wij als Stichting Viering Nationale Feestdagen deze plechtigheid. Mede dankzij sponsoren, zoals carnavalsvereniging De Fienpreuvers die ieder jaar een groot deel van de kosten voor haar rekening neemt”, aldus Marc. De verspreiding van de traditie Sinds enkele jaren verspreidt deze traditie zich over andere Commonwealth-begraafplaatsen door heel het land. “Zij zagen dat deze traditie met veel enthousiasme werd ontvangen en besloten dit gebruik over te nemen. Ook lokaal gebeurt dat. Bijvoorbeeld in Oldenzaal.”

Marc weet dat deze traditie door veel Canadezen wordt gewaardeerd. “Af en toe krijgen we donaties en mailtjes met blijk van waardering uit Canada. Alle Commonwealth-begraafplaatsen worden geprezen, maar het blijft een traditie die is ontstaan in Holten. Vandaar dat de oude ambassadeur van Canada, Sabine Nölke, altijd graag naar Holten kwam. Ook komen er wel eens Canadezen over vanuit Duitsland als zij daar op dat moment gestationeerd zijn”, vertelt Marc.

In de afgelopen 29 jaar is de traditie altijd hetzelfde gebleven. “De schoolkinderen verzamelen zich op kerstavond om 16.30 bij de ingang van de begraafplaats om de kaarsen te plaatsen. Er staat altijd een midwinterhoornspeler vooraan en één bij het Cross of Sacrifices. Zij beantwoorden elkaar.” In 2020 zag de traditie er helaas anders uit in verband met de coronamaatregelen. “De kaarsen werden geplaatst door vrijwilligers zonder publiek”, aldus Marc. “Voor mij is kerstavond op de Canadese Begraafplaats een bezinningsmoment, echt de start van kerst. Stilstaan bij alle offers die gebracht zijn, met heel veel mensen. Ik vind het prachtig. De kaarsen branden tot het einde van de volgende dag en zetten de begraafplaats in een indrukwekkende gele gloed. Na de ceremonie dalen de Holtenaren weer van de berg af en worden er bij veel families pannenkoeken met worst gegeten”, sluit Marc met een knipoog af.