Blije biggetjes bewonderen in Salland

Naast de grote picknicktafel voor fietsers en wandelaars liggen twee weitjes met een houten hok. De pasgeboren biggetjes in de linkerkraamkamer tuimelen over elkaar heen om de spenen van hun moeder te pakken te krijgen. De zeug zwiept onverstoorbaar even met haar krulstaart om wat vliegen te verjagen. In de rechter wei kan de bevalling van de zeug elk moment beginnen. Dit zijn de geluksvogels, al hebben de overige 72 zeugen met bijbehorende biggen het in de stal ook niet slecht.

Biologisch boeren

De varkens aan de overkant van de Bosweg behoren bij de 600 vleesvarkens die ook op de boerderij leven. Kortom, het varkensbedrijf richt zich op twee takken: fokken en vlees produceren. En dat alles gebeurt biologisch.

“Dat betekent dat onze varkens drie keer zoveel ruimte hebben als bij de reguliere varkenshouderij”, vertelt Jeroen. “Ze kunnen zelf bepalen of ze binnen willen blijven of een frisse neus buiten willen halen in het buitenhok of de modderpoel. Daarnaast liggen ze op stro. Dat bevordert het natuurlijke gedrag: de varkens wroeten en scharrelen dan wat meer dan wanneer ze op beton staan. Het nadeel is wel dat het veel meer werk is. De stal moet dagelijks uitgemest worden.”

‘Nieske kent de varkens het beste’

Dat uitmesten doet Jeroen overigens meestal niet zelf. “We zeggen altijd: ik ben de ondernemer, maar mijn vrouw Nieske is de harde werker. Zij is de boerin van ons tweeën en loopt dagelijks tussen de varkens. Zij herkent de meeste ook wel. Ik hou me bezig met het vermarkten van een deel van onze varkens via verschillende winkels in de regio en daarnaast heb ik verschillende bestuursfuncties. Daar voelen we ons allebei het prettigste bij. Maar soms spring ik ook weleens bij met klussen op de boerderij, hoor.” Met een shovel en greep halen Nieske – of medewerkster Daniëlle – het vieze stro uit de stal en gooien het op de mesthoop,. Die worden uitgereden over het land. “Heel vruchtbaar voor de bodem! Eigenlijk werkt het hetzelfde als de potstal van vroeger.”

Vleugje nostalgie

Er is meer dat aan vroeger doet denken. Alle varkens hebben gewoon nog steeds staartjes. “Bij ons hebben de dieren geen stress, dus hoeven ze niet aan elkaars staart te knabbelen. Ze hebben hier immers voldoende ruimte. Dat geldt natuurlijk helemaal voor de varkens in de wei. Het mooiste zou zijn als alle varkens in de wei konden leven, maar dat is op dit moment nog niet economisch haalbaar want daarvoor heb je veel land nodig en dat is duur. Alleen als veel consumenten bereid zijn om een hogere prijs voor hun ham of varkenshaas te betalen is dat mogelijk. De consument heeft zelf de sleutel in handen om het milieu te verbeteren, zeg ik weleens. Zo’n 100 tot 120 weidevarkens op jaarbasis zou trouwens al geweldig zijn”, droomt Jeroen hardop.

Gezonde buitendieren

Het buitenleven heeft überhaupt een positieve werking op de gezondheid van varkens. “We hebben gemerkt dat de ‘weidevarkens’ vanzelf het meest gezond worden. Die verorberen automatisch allerlei gezonde bacteriën, schimmels, mineralen en vitaminen door gras te eten en in de grond te wroeten naar plantenwortels. Maar inmiddels kunnen we door middel van uitgebalanceerde voeding en het toevoegen van kruidenextracten en bacteriemengsels de andere varkens, die in de binnen- en buitenstallen rondlopen, ook heel gezond krijgen. We hebben daar verschillende manieren voor bedacht: we vernevelen het bacteriemengsel over het voedsel en zo krijgen ze het op een natuurlijke manier binnen. Dit mengsel stimuleert de darmen om meer essentiële bestanddelen uit het voedsel te halen, waardoor ze beter groeien en minder vatbaar zijn voor ziektes.”

Zoeken naar hoe de dieren zo gezond mogelijk kunnen blijven, gaat het boerenechtpaar zeer aan het hart. “We zoeken bij ziektes het liefste eerst naar de oorzaak. We doen daar dan liever iets aan met kruiden of het veranderen van bepaalde omstandigheden, dan dat we naar medicijnen grijpen. Al is dat soms wel noodzakelijk natuurlijk, zo weten we na al die jaren.”

Drie generaties

In 2012 namen Nieske en Jeroen de boerderij over van Jeroens ouders, die op hun beurt het stokje hadden overgenomen van de opa en oma van Jeroen. Het bedrijf is dus al drie generaties in de familie en de ouders van Jeroen wonen nog steeds recht tegenover hen. De vader van Jeroen, in 2020 inmiddels bijna 70, bezorgt het varkensvlees bij de boerderijwinkels in Salland en omstreken. “Hij heeft het er lekker druk mee en wij zijn er heel blij mee, want we komen zelf niet toe aan de distributie.”

De overstap van een regulier varkensbedrijf naar een biologisch bedrijf juichte pa Neimeijer meteen toe. “Het ontlokte hem wel de opmerking dat hij destijds nou net zo blij was geweest dat hij van het stro en het uitmesten af was, haha. Maar verder is hij heel enthousiast over het biologisch boeren. Wij hebben daar in 2012 voor gekozen, omdat we het dierenwelzijn heel belangrijk vinden en we geen grootschalige varkenshouderij wilden. Daarnaast vinden we het prettig dat we een eerlijk verdienmodel hebben. We bepalen elk kwartaal samen met onze collegaleveranciers samen welke prijs we vragen aan de hand van de overschotten/tekorten en we hebben vaste afspraken met de afnemer. Dus die gaat niet voor een kwartje minder naar een ander.”

Twee prijzen

De beslissing om de boerderij over te nemen leverde Jeroen en Nieske behalve een mooi bedrijf ook twee prijzen op. Wakker Dier verblijdde hen in 2014 met de bokaal voor de mooiste modderpoel van Nederland. Jeroen: “We hebben ’m aangekleed met hout en hij is lekker diep. De varkens kunnen er vanuit de stal zelfstandig naartoe lopen als ze daar zin in hebben.” De andere prijs was wat serieuzer: het idee om een varkensvoedselbos te ontwerpen werd bekroond tijdens het evenement ‘Beste idee van varkensland’.

Inmiddels zijn er onder leiding van diverse experts bomen en struiken geplant die over een paar jaar volop gezond voedsel produceren voor de varkens. Zoals een moerbeiboom, een mispel en diverse fruitbomen. Eiken en een walnootboom stonden al op het erf. “De kinderen voeren de noten en het fruit graag aan de varkens, die er dol op zijn en reageren of ze hun verjaardagstaart verorberen.”

Leuke weetjes

• Modder houdt varkens koel, beschermt ze tegen de zon en is goed voor hun huid.
• Spenen zijn niet alleen de tepels van de zeug, maar het is ook het weghalen van de biggen bij hun moeder. Dat gebeurt hier elke vrijdag.
• De big aan de laatste tiet is vaak wat kleiner dan de rest. Hij krijgt minder melk.

Vier tips van Jeroen

…voor mooie plekjes om te wandelen of fietsen in Salland

1. Wandel door het bos van de Berkendijk van landgoed het Relaer.
2. Fiets via de zuidkant de Luttenberg op en wandel nog even via het zandpad naar boven. Er staat een heerlijk bankje met geweldig uitzicht.
3. Fiets in augustus onderlangs de Palthetoren. Als de paarse heide bloeit dan is dit het mooiste plekje van de Sallandse Heuvelrug.