Ontdek Salland

De Vlaminckhorst opknappen: plannen, ploeteren en plezier maken

  • Geschreven door Monique van Klaveren
  • Leestijd Leestijd 7 minuten
  • Home 2429 x bekeken

In Overijssel staan heel veel landhuizen en bij Heino vind je er wel 11 in een straal van 15 kilometer. Hoe zou het zijn om in een landhuis te leven? Dat vraag je je vast af als je tijdens de fietsroute Slinger van Heino – landgoederenroute in Salland langs een paar van die landhuizen komt. Henk van der Wal en Nellie Verhoef van de Vlaminckhorst (aan de rand van Heino) willen er best wel wat over vertellen.

“Of we weleens een moment hadden dat we de restauratie van de Vlaminckhorst niet meer zagen zitten? Nee”, klinkt het eensgezind in koor. Henk van der Wal en Nellie Verhoef hadden daar geen last van. “Van tevoren hadden we namelijk al tegen elkaar gezegd dat we vast wel wat tegenvallers zouden krijgen. Dus het was geen verrassing toen dat een paar keer gebeurde. Zoals de kelder waar tot aan de bovenste tree oude blikken in smerig stinkwater ronddreven.” Zo’n restauratieproject is volgens hen vooral een kwestie van eerst een jaar lang overleggen met de architect en de gemeente en daarna heel veel plannen, zodat de werklieden aan het werk kunnen blijven. Iets wat met name Henk op zich heeft genomen. “Op een gegeven moment stonden er wel veertien busjes tegelijk op het erf. Nou, dan is het wel een uitdaging om iedereen aan te sturen. Maar het scheelde enorm dat de werklui zo betrokken waren en meedachten.” En verder: de handen flink uit de mouwen steken, waar vooral Nellie erg van genoot als gepensioneerd wiskundige. “Heerlijk om niet zoveel met je hoofd te hoeven doen. Je ziet ook echt concreet resultaat. Ik heb bijvoorbeeld vrijwel alle stenen van het erf en de gebouwen versjouwd. Heel wat anders dan bezig zijn met abstracte formules.”

Hoogtepunt

“Het mooiste moment? Toen we eindelijk onder de douche konden in de nieuwe badkamer en in een echt bed konden slapen in plaats van op de grond. Het was soms best primitief leven”, vertelt Henk. “Een half jaartje hebben we zelfs maar op één gaspitje gekookt. Ach, ik vond het juist wel grappig, weer eens wat anders”, zegt Nellie.

Het echtpaar woonde eerst een paar kilometer verderop in een woonboerderij buiten Heino. “Wij wilden dichter bij het dorp zitten en onze dochter verlangde ernaar om met haar gezin vanuit Utrecht terug naar de rust van Salland te gaan. Zo ontstond het idee”, vertelt Nellie.

Landgoed De Vlaminckhorst stond al een paar jaar te koop. Sterk verwaarloosd. De spieker was zelfs onbewoonbaar verklaard. Maar dat schrok hen niet af. Henk: “Sommige mensen zeiden tegen ons: waarom sloop je niet de hele boel en zet je er een nieuwe villa neer? Maar wij wilden juist recht doen aan de historische betekenis van dit landgoed. Je ziet hier de geschiedenis van de streek rond Heino in terug.”

Duik in het verleden

De historie van De Vlaminckhorst gaat in elk geval minimaal terug tot 27 april 1444, toen het landgoed voor het eerst in geschriften werd genoemd. Rijke handelaren uit Deventer en Zwolle wilden in de Hanzetijd en Gouden Eeuw hun geld graag investeren in land en lieten pachtboerderijen bouwen. In 1695 kwam er op de Vlaminckhorst een boerderij met een jachtkamer, zodat de gegoede burgerij niet tussen de koeien hoefde te slapen bij een bezoek. De familie Rietberg, tot 2016 eigenaar, brak deze boerderij af in de negentiende eeuw. De Rietbergers zetten er een ander exemplaar en een spieker (voorraadschuur die verbouwd werd tot huis) voor in de plaats.

De mooie kant was naar het bos gericht, niet naar de huidige weg. Als je het openbare bospad links 50 meter in loopt, kun je dat goed zien. Realiseer je dan dat dit laantje mogelijk nog wat kaal oogt, maar dit is tijdelijk. “Snoeien doet groeien. Eens in de tien jaar moet dat gebeuren om het bos te verjongen”, legt Henk uit. “Er was jarenlang niest meer aan gebeurd, dus het was wel nodig.”

Een van de deelprojecten – het echtpaar verdeelde hun zesjarige verbouwing in fases om het overzicht te houden – was dan ook het parkbos en de tuin herstellen in oude glorie: Engelse landschapsstijl met kronkelpaadjes en een vijver. Aan de rechterkant van de weg is een oud pad over de es teruggebracht.

Druppel op gloeiende plaat

Ook veel tijd ging er uiteraard zitten in het herstellen van de vele gebouwen: eerst moest alle asbest eruit. Henk: “Kassa, 35.000 euro. Ik ga niet alle bedragen noemen, maar iedereen kan zich voorstellen dat de subsidie die we gelukkig kregen een druppel op de gloeiende plaat was. Nieuw dak van het spieker, riet met isolatielaag op de boerderij, balken, vloeren met vloerverwarming, lemen muren, keuken… En alles duurzaam, maar ook in oude stijl natuurlijk. Dus op maat gemaakt, in de kleuren van vroeger. Daarom is onze keuken bijvoorbeeld okergeel.”

Anderzijds: “Als we iets kunnen hergebruiken, doen we dat altijd. Dus de oude kastdeuren, deurknoppen en een oud hoekkastje hebben weer een plekje gekregen. De tafel is gemaakt van een boom uit eigen bos. Zelfs de koperen kranen met pomphandels hebben we gered, al werken die helaas niet meer. Er zou ook nog een servies zijn geweest waar koning Lodewijk Napoleon uit heeft gedronken, maar die schat is voor onze komst verdwenen.” Soms schenken mensen uit de omgeving ook spullen aan de Vlaminckhorst. Zo is de boerenkar die weleens buiten staat, een cadeau van een Heinose familie.

Nooit meer bang in het donker

Bijzonder detail in de slaapkamer: ’s avonds sluiten Nellie en Henk niet de gordijnen, maar witte houten luiken aan de binnenkant. Omdat de mensen vroeger bang in het donker waren, heeft elk luik een kattenoog – een oogvormige opening die de maan of de zon naar binnen laat piepen. De luiken sluiten met een stang. Nellie: “De timmerman mocht niet weg van mij voordat ik geleerd had hoe ik die stang moest bedienen.”

Het is de moeite waard om – uiteraard op gepaste afstand om de privacy van de familie te respecteren – als voorbijganger de gebouwen van buiten eens te bekijken en de subtiel aangebrachte nieuwe elementen te ontdekken. Het spieker (het grijze gebouw) en de boerderij zijn nu bijvoorbeeld met elkaar verbonden door een glazen overkapping.

Als na een regenbui de zon doorbreekt, creëren de druppels een levend kunstwerk boven het hoofd van Nellie en Henk. Zij lopen veel door deze gang, want hun keuken zit in de boerderij en de huiskamer en slaapkamer in het spieker. De klinkertjes van het erf, die in Zuid-Holland zijn opgescharreld, lopen gewoon door op de grond.

Mooi toeval

Vanaf de weg zie je dat de deel, waar ooit de koeien stonden, nu ingericht is als vergaderzaal. Soms zijn er huisconcerten. Henk: “In de Zwolsche Courant vond ik dat op de Vlaminckhorst in 1932 ook een zangconcours is geweest, waarbij muziekvereniging Ons Genoegen en een koor uit Heino een prijs wonnen. Laat Nellie nu voorzitter van een van de lokale koren zijn en ik van de muziekvereniging Ons Genoegen…”

Over de twee hooibergen is ook iets leuks te melden. Ze zijn verplaatst vanuit Heeten. De voorste is vijfroedig (vijf palen) en de achterste is een steltenberg. “Ze horen echt aan deze kant, al stond er ooit een hooiberg aan de andere kant. Maar dat was eigenlijk gek, want de spiekerkant is de chique kant van het erf en de boerderij de plek waar gewerkt werd.” Nu zie je dat nog terug aan de beplanting en de afwerking van de schuren.

Nu uitrusten?

Inmiddels is het werk gedaan, zou je wellicht denken als argeloze fietser. Maar zo’n landgoed als dit blijft onderhoud vergen. “We hebben bovendien 580 meter opengesteld voor het publiek, bijna drie keer zoveel als hoeft als je de landgoedstatus hebt. En alles wat je openstelt moet je ook netjes houden. Maar als er dan mensen net als wij zo van genieten, dan doet ons dat goed.”

Meer verhalen uit Salland